Script voor de ambitieuze Autocraat

Het is een merkwaardig fenomeen: wereldwijd lijkt hetzelfde, ietwat beduimelde script voor politiek succes in de aanbieding te zijn. Het is geen traditionele staatsgreep met ronkende tanks en wapperende banieren. Nee, de moderne machtsgreep is subtieler. Het is een soort sluipend abonnement op autoritair bestuur, dat je per ongeluk afsluit in het stemhokje.

Voor wie zelf ambities heeft, of gewoon wil weten waar hij op moet letten, volgt hier de stapsgewijze handleiding, inclusief beproefde praktijkvoorbeelden.

Stap 1: Verkoop een fantastisch verleden

Begin altijd met nostalgie. Praat gloedvol over een ‘goeie ouwe tijd’ waarin alles eenvoudiger, puurder en beter was. Dat deze tijd nooit echt heeft bestaan, is een irrelevant detail. Het gaat om het gevoel. Verkoop een prachtig, mythisch landschap waar de mensen hard werkten en gelukkig waren, voordat ‘alles’ de boel kwam verpesten.

Verkoop simpele, rode petjes als ware teletijdmachines. Beloof je volk niet slechts een betere toekomst, maar een glorieus verleden dat je voor hen opnieuw zult installeren, als een software-update die de klok terugdraait.

Stap 2: Kies een duidelijke vijand

Een goed verhaal heeft een schurk nodig. Kies een bevolkingsgroep die zich moeilijk kan verdedigen. Nieuwkomers doen het altijd goed. Geef deze groep de schuld van alles: van de wachtlijsten in de zorg tot het slechte weer. Wees specifiek in de beschuldiging en vaag in de bewijsvoering.

Wijs decennialang naar de buren met een ander geloof en roep dat zij de bron zijn van elke scheur in het fundament van de natie. Of, nog ambitieuzer: maak alvast gedetailleerde logistieke plannen om grote groepen mensen het land uit te zetten, alsof je een rommelige kamer aan het opruimen bent door simpelweg alles wat je niet bevalt in dozen te stoppen en buiten te zetten.

Stap 3: Verklaar de feiten tot mening

Dit is een cruciale stap. Behandel feiten als lastige suggesties. Als wetenschappers je tegenspreken, noem hen dan ‘de elite’. Introduceer je eigen ‘alternatieve feiten’. Het doel is niet om mensen jouw versie te laten geloven, maar om hen te laten twijfelen aan alles. Als niemand meer weet wat waar is, wint de hardste schreeuwer.

Houd vol dat een halfleeg grasveld bij je toespraak tot de nok toe gevuld was met miljoenen fans. Of, voor de gevorderde speler: noem een overduidelijk verloren verkiezing de ‘grootste diefstal in de geschiedenis van het land’. Herhaal dit tot je volgers de deuren van het parlementsgebouw intrappen om de ‘gestolen’ buit terug te halen.

Stap 4: Speel zelf het slachtoffer

Dit is de meesterzet. Ondanks je grote mond ben jij – en jouw achterban – het échte slachtoffer. Jullie worden bedreigd, vervangen en monddood gemaakt. Deze combinatie van stoerdoenerij en geklaag is onweerstaanbaar. Het geeft mensen het gevoel dat hun eigen onvrede niet alleen terecht, maar zelfs heldhaftig is.

Verspreid het fantastische verhaal dat duistere krachten bezig zijn met een grote ‘bevolkingswissel’, alsof het land een stickerboek is waarin de oorspronkelijke plaatjes stiekem worden omgeruild voor nieuwe. Zo presenteer je de meerderheid als een bedreigde diersoort in haar eigen land.

Stap 5: Gebruik de wet om de wet te ondermijnen

De schoonheid van dit model is dat je de democratie gebruikt om haar af te schaffen. Win verkiezingen, en gebruik die macht vervolgens om onafhankelijke rechters en kritische journalisten de nek om te draaien. Noem dit ‘de wil van het volk uitvoeren’. Tegen de tijd dat mensen doorhebben dat de spelregels zijn veranderd, sta jij buiten het speelveld.

Begin met het zorgvuldig ‘verbouwen’ van je land. Vervang de fundamenten van de rechtspraak, snoei de takken van de vrije pers en bouw een muur om de onafhankelijke wetenschap. Zo verander je een levendige democratie stap voor stap in een keurig aangeharkt park, waarin alleen mag groeien wat jij hebt geplant.

Het gevaarlijke van dit alles? Het klinkt in het begin vaak als een verademing. Eindelijk iemand die ‘zegt waar het op staat’! Het wordt pas een probleem als je merkt dat er maar één iemand is die nog iets mag zeggen. En tegen die tijd is het meestal al te laat om nog van abonnement te wisselen.